Dünyada meydana gelen su kıtlığı ve artan su baskısı, atık suların geri kazanılmasını ve bu suların yeni bir kaynak olarak değerlendirilmesini gündeme getirmiştir. Suyun sürdürülebilirliği için en etkili yöntem Atık Su Geri Kazanım Sistemleridir.

SU KITLIĞI EKONOMİK VE EKOLOJİK KRİZ NEDENİ OLABİLİR Mİ ?

Su, hayatın devamlılığı ve ekosistemler için yaşamsal öneme sahip olmasının yanında, ülkelerin kalkınması için büyük önem taşımaktadır. Su; insan kullanımında, endüstride, tarımda, enerji üretiminde, ekonomide yaşamın vazgeçilmez unsurlarından biridir. Artan nüfus ve sıcaklık tatlı su sorununa neden olmaktadır.

Birleşmiş milletler (BM) hızla artan su ihtiyacının gelecek 20 yıl içerisinde birçok bölgede su krizlerine dönüşeceği ön görüsünde olup, bununla mücadeleye önem vermektedir. 20. Yüzyılda dünya nüfusu 3 kat artmasına rağmen, su kullanımı 6 kat artmıştır. (2) su kıtlığı giderek belirgin bir sorun haline gelmektedir. Su problemi ülkelerin kalkınmasında sosyal ve ekonomik açıdan zincirleme sorunlara neden olmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın merkezi unsuru Su’dur.

NASA’nın araştırmalarına göre, dünyada tatlı su tüketimi bu kaynakların yeniden oluşması sürecinden daha hızlı ilerliyor ve yine NASA su bilimcisi Jay Famiglietti’ye göre “Dünyanın her tarafında su seviyesi düşüyor. Su kaynakları sonsuza dek yetecek değil.” (3)  Bu durum, 2050 yılında 9,4 milyar olması beklenen dünya nüfusunun %40’ının su sıkıntısı çekeceğine işaret ediyor.

DÜNYADAKİ KULLANILABİLİR SU MİKTARI NE KADAR ?

Yerküredeki suyun 97,5’i okyanus, %2,5 buzul ve çok derin jeolojik tabaklarda bulunur. Ulaşılabilir temiz su kaynakları; göller, rezervuarlar, nehirler, derelerde olup toplam tatlı su potansiyelinin % 0,1’dir.(1) Dünya’da tüketilen suyun yaklaşık %10’u evlerde , %70’i tarımda, %20’si sanayide kullanılmaktadır.

Dünyada meydana gelen su kıtlığı ve artan su baskısı, atık suların geri kazanılmasını ve bu suların yeni bir kaynak olarak değerlendirilmesini gündeme getirmiştir. Suyun sürdürülebilirliği için en etkili yöntemlerin başında Atık Su Geri Kazanım Sistemleri gelmektedir. Bu yöntemle, yeni tatlı su kaynağı kullanımına ihtiyaç duymadan antropik bir döngü yaratılarak su geri kazanılır. Kentsel, endüstriyel, tarımsal ve sanayi kullanımı için gerekli suyun karşılanması mümkündür.

ATIKSU GERİ KAZANIM SİSTEMLERİ NASIL DİZAYN EDİLİR VE NERELERDE KULLANILIR ?

Atık su geri kazanım sistemleri dizaynı profesyonellik gerektirir. Maximum seviyede verim alınabilmesi için projelendirmenin önemi büyüktür. Öncelikle atık su iyice analiz edilmelidir. Tekrar kullanıma sunulacak suyun hangi karakteristikte ve nerede kullanılacağı iyi tayin edilmelidir. Dizaynlar, Atıksu analiz değerleri ve istenilen arıtılmış su değerleri baz alınarak oluşturulur ve her su için arıtma teknikleri değişkenlik gösterebilir. Örneğin evsel nitelikli atık suyun bahçe sulamada, peyzajda kullanılması için gereken su standartları ile tekstil endüstrisinden çıkan atık suyun tekrar proseste kullanılması için gereken su standartları birbirinden farklıdır. Her ikisinin de arıtılması mümkündür, fakat tamamen farklı arıtma teknikleri uygulanmalıdır.

Başta sanayi kuruluşları için zorunlu bir gider kalemi olarak görünse de arıtılmış suların tekrar kullanıma sunulması aslında bir tasarruf kalemi olduğu görülmektedir. Hem sürdürülebilir çevre hem de döngüsel ekonomiye kazanç sağlanmaktadır.

Örneğin; Tekstil sektörü en yüksek hacimde su kullanan endüstrilerin başında gelmektedir. Bir t-shirt üretmek için fabrikada 35-40 litre su harcanırken, aslında tarladan üretime kadar toplamda harcanan su miktarı 2700 litredir. (9) Özellikle, tekstil sektöründe boyama ve terbiye işlemlerinde yoğun kullanılan su eskiden sadece atık su arıtma sistemlerinden geçirilerek deşarj edilirken, günümüzde bu suyun geri kazanılarak tekrar proseste kullanılması ihtiyaç haline gelmiştir. Büyük markaların sektördeki belirgin baskısı ile işletmeler atık su geri kazanımı için yarış haline girmişlerdir. Türkiye’de orta ölçekli bir tekstil fabrikası boyama ve terbiye işlemi için günlük 500m3 su kullanmaktadır. Tek bir işletme için bile düşünecek olursak, Atık su geri kazanım sistemlerimizle yılda 180.000 m3 suyu tekrar üretime kazandırarak büyük su tasarrufu sağlıyoruz.

Su yönetimi konusunda örnek olarak gösterilecek bazı ülkeler şu şekilde;

• ● Dünya’da %100 arıtma yapan tek ülke Şili. Şili’yi takip edenler; Hollanda, Lüksemburg, Almanya, İsrail, Avusturya, Yunanistan, Güney Kore ve Avustralya.
• ● Kıbrıs, Fransa, Yunanistan, İspanya, İtalya ve Portekiz, suyun yeniden kullanımı için standartlar geliştiren ülkeler arasında
• ● İsrail, Tel Aviv yakınlarında atık su arıtma tesislerinden çıkan 140 Mm3 suyu tarım amaçlı kullanıyor. Bu da ülkedeki tarımda kullanılan toplam suyun %40’ına denk geliyor. Toplam atık sularının %86’sını arıtarak tekrar kullanıma uygun hale getiriyor ve dünyada birinci sırada yer alıyor. (7)
• ● Mısır toplamda 4.930 M m3/yıl, Ürdün toplamda 300 M m3/yıl suyu yine bu yöntemle elde ediyorlar ve tarımda kullanıyor.
• ● Kuveyt ve Dubai’de deniz suyu arıtma sistemlerinin en çok kullanıldığı yerler.
• ● İngiltere’de yağmursuları geri kazanım sistemleri kullanılıyor.
• ● Pekin’de atık su geri kazanım sistemleri ile elde edilen suları ısı enerji santrallerinde kullanılıyor.
• ● Kıbrıs 6 Mm3 /yıl atık suyu kazanarak sulamada kullanıyor.
• ● Tunus’ta yılda 20 Mm3 atık suyu kazanarak tarımsal sulama yapıyor.
• ● Arap ülkelerinde suyun tekrar kullanımı yıllık 1.200 Mm3.

Türkiye ise su kaynaklarının etkin kullanımı ve korunması, globaldeki su kıtlığı ve Türkiye’nin su sorunu yaşamaya aday ülkeler arasında olması dolayısıyla, son zamanlarda önem kazanmıştır. TUIK verilerine göre 2030 yılında kişi başına düşen kullanılabilir su miktarının 1000m3/yıl olması ön görülmektedir. Ülkemizde atık suların geri kazanımı genel olarak sanayi tesislerinde üretimde tekrar kullanım amacı ile yapılmaktadır. (6) R. Hochstrat’ın atık su geri kazanım sistemleri modellemesine göre, 2025 yılında Türkiye’nin atık su geri kazanım potansiyeli 234 Mm³/yıl ile Avrupa ülkeleri arasında 4. Sırada olacaktır.